Big Data, Big Deal?

Google, Yahoo! en Facebook verzamelen enorme hoeveelheden data, tientallen petabytes per dag.  Al die informatie komt van u van uw gebruik van internet, email en smartphone. In toenemende mate leven we in een maatschappij die gedreven wordt door informatie.

Deze “Big data” levert ongekende mogelijkheden, uitdagingen maar ook gevaren. Overheid en bedrijven krijgen steeds beter in beeld hoe mensen zich gedragen en wat ze willen. Als u gaat winkelen wordt bijna elke beweging opgenomen op beveiligingscamera’s. U email wordt (automatisch) meegelezen door Google. Uw clickgedrag op Amazon levert belangrijke aanwijzingen over uw lees-interesses. Uit uw bonuskaart destilleert de AH uw koopgedrag en ga zo maar door. We lijken dus in een soort samenleving terecht te komen, waar computers ons tot op het bot analyseren.

Big Data heeft een grote vlucht genomen omdat de kunstmatige intelligentie eindelijk de overspannen beloftes uit de jaren 60 kan waarmaken. We zijn in een tijdvak aangeland waar op het snijvlak van drie ontwikkelingen enorme synergiën aan het ontstaan zijn: 1) de beschikbaarheid van enorme hoeveelheden data, 2) de beschikbaarheid van veel en goedkope computer kracht, 3) betere methoden om data te analyseren.  Kunstmatige intelligentie kan eindelijk producten ontwikkelen die niet alleen indrukwekkend maar ook praktisch zijn. “Siri” op uw iPhone begrijpt uw vragen (in het Engels). De eerste “universal translator” uit Star Trek is een feit  waar een systeem uw gesproken zinnen begrijpt, vervolgens vertaalt en in een andere taal weer uitspreekt. Er zijn talloze voorbeelden van toepassingen die op het punt staan door te breken: zelfrijdende auto’s, intelligente huizen, gezondheidsmonitoring via de smartphone enzovoort.

Deze ontwikkelingen zijn ook voor het bedrijfsleven en de overheid heel belangrijk. Het meest voor de hand liggende voorbeeld is natuurlijk het analyseren van het koopgedrag van klanten. Maar Big Data zal in alle sectoren doordringen. Neem de melkboer die de kwaliteit van zijn melk via sensoren in zijn melkinstallatie kan analyseren en vroegtijdig uierinfecties kan detecteren. Of de jurist die binnen een oogwenk alle relevante jurisprudentie kan vinden.  Ook de belastingdienst kan veel effectiever naar verdachte belastingaanvragen zoeken via slimme algoritmen.

Dit laatste voorbeeld illustreert ook de gevaren van Big Data. Data is soms heel persoonlijk en in de verkeerde handen kan het worden misbruikt. Denk maar aan het recente voorval in Amerika waar de belastingdienst op zoek ging naar frauduleuze belastingopgaven van rijke republikeinen. Niemand wil een brief op de deurmat vinden van hun gezondheidsverzekering die naar aanleiding van uw erfelijk bepaalde eigenschappen de premie wat heeft opgeschroefd. Ook in de politiek is het natuurlijk gevaarlijk als je via onrechtmatig verkregen informatie je tegenstander kan chanteren.

Daartegenover staan weer toepassingen die veel levens kunnen redden. Het is een kwestie van wachten tot de volgende Spaanse griep, SARS of andere dodelijke epidemie uitbreekt. Een “app” die minutieus bijhoudt wie ziek is, waar iemand is geweest, welke medicijnen zijn ingenomen etc. kan op tijd mensen waarschuwen voor infectiegevaar en analyseren welke medicijnen effectief zijn.

Ook maken de voortschrijdende technologische ontwikkelingen het steeds makkelijker om massavernietigingswapens te fabriceren. Het zal me niets verbazen als we over 10 jaar een doe-het-zelf pakket op het internet vinden voor het ontwikkelen van gevaarlijke virussen. Ik vermoed dat onze open samenleving in de toekomst alleen adequaat beschermd kan worden als we toestaan dat veiligheidsdiensten onze data mogen analyseren. Om te voorkomen dat deze gegevens misbruikt worden is het wel heel belangrijk dat eenieder die toegang heeft tot deze gegevens onder streng toezicht komt te staan.

De fundamentele discussie waar we voor staan is hoeveel privacy we wensen op te geven ten gunste van onze veiligheid, onze gezondheid en ons gemak. We kunnen dit vergelijken met de Röntgen-scan op het vliegveld. De beveiligingsbeambte die meekijkt in onze koffer vertegenwoordigt een schending van onze privacy, maar we krijgen er een veiligere vlucht voor terug. Het is een wapenwedloop: vliegveld beveiliging zal steeds meer inbreuk op onze privacy moeten doen omdat vliegtuigbommen steeds vernuftiger worden.  Maar dit hoeft geen probleem te zijn zolang ik maar niet de volgende morgen een foto van de inhoud van mijn koffer op internet terugvind.

De conclusie is dat we onherroepelijk op een samenleving afstevenen waar we zowel de vruchten kunnen plukken van Big Data (een langer, gezonder en veiliger leven) alsook met de nadelen moeten leren leven (een overheid en bedrijfsleven dat ons op de voet volgt en begrijpt).  Big data is een gevaarlijk wapen in de handen van de verkeerde mensen. Het leger kan als analogie dienen: een gevaar voor de democratie in de verkeerde handen, maar tegelijkertijd ook een onontbeerlijk instrument ter bescherming van dezelfde democratie.

Ik vrees dat het onvermijdelijk is dat we aan privacy gaan inleveren. Om een Orwelliaanse wereld te voorkomen moet de toegang tot die data goed worden gereguleerd. Tegelijkertijd biedt Big Data ook ongelooflijke mogelijkheden; van een gezonder en gemakkelijker leven tot een veiligere samenleving.